Cỏ xước có tên gọi khác là nam ngưu tất. Cây thảo cao khoảng 1m. Rễ nhỏ, cong queo, bé dần từ cổ rễ đến chóp rễ. Lá mọc đối, mép lượn sóng. Hoa nhiều, mọc thành bông dài 20-30cm ở ngọn cây. Quả nang, có lá bắc tồn tại thành gai nhọn. Hạt hình trứng dài.
Cây mọc hoang khắp nơi trên các bãi cỏ, ven đường đi, bờ bụi… Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là rễ. Thu hái rễ cỏ xước vào mùa hè, rửa sạch, thái nhỏ, dùng tươi, phơi hay sấy khô làm thuốc. Cỏ xước có vị đắng, chua, tính mát, có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, còn có khả năng chống viêm tốt ở giai đoạn mạn và cấp tính, tác dụng bổ thận, mạnh gân cốt được sử dụng để chữa viêm khớp, tăng huyết áp, viêm cầu thận, sổ mũi do viêm mũi dị ứng…
Đơn thuốc có sử dụng rễ cỏ xước chữa bệnh:
Chữa các chứng nhức đầu, chóng mặt, đau mắt, ù tai, rối loạn tiền đình, khó ngủ…: Rễ cỏ xước 25g, hạt muồng sao 20g, sắc uống mỗi ngày 1 thang chia 3 lần. Bài thuốc này có tác dụng an thần, dễ ngủ, giúp giảm đau đầu, chóng mặt nhanh chóng.
Chữa sổ mũi do viêm mũi dị ứng: Rễ cỏ xước 30g, lá diễn, đơn buốt mỗi vị 20g sắc với 400ml nước còn 100ml. Uống trong ngày, nên uống khi thuốc còn ấm. Dùng trong 5 ngày.
Hỗ trợ điều trị bệnh viêm cầu thận
(phù thũng, đái són, đái vàng thẫm, vàng da…): Rễ cỏ xước 25g, rễ cỏ tranh, mã đề, mộc thông, huyết dụ, lá móng tay, huyền sâm, mỗi vị 10g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, chia uống 2 lần vào buối sáng và trưa sau các bữa ăn. Mỗi liệu trình điều trị 10 ngày. Nghỉ 15 ngày lại tiếp tục sử dụng đơn thuốc này (phải theo chỉ định của thầy thuốc).
Hoặc rễ cỏ xước sao vàng 30g, mã đề cả cây 20g, cúc bách nhật cả cây 25g, cỏ mực 20g, sắc ngày uống 1 thang, chia 2 – 3 lần, uống liền trong 10 ngày.
Điều trị viêm khớp dạng thấp: Rễ cỏ xước 15g, độc hoạt 12g, tang ký sinh 16g, dây đau xương 16g, tục đoạn, đương quy, thục địa, bạch thược, đảng sâm, tần giao, mỗi vị 10g. Sắc uống ngày 1 thang. Dùng trong 1 tháng là một liệu trình.
Theo bantinsuckhoe
